Bu yüzyıl her ne kadar eski usul tedrisatın devam ettiği dönem olsa da ,artık Avrupa’ya gidip gelen öğrencilerin devlet kademelerinde etkin görevlere gelmesiyle ,modern hava taşra da dahil memleketin bütün yerleşim birimlerine kadar nüfuz etmeye başlamıştı.Bu eğitimde de hiç şüphesiz o dönem şartları içinde devrim niteliğinde sonuçlara neden olmuştu.Alanyalılar için her dönem çocuk okutmak çok önemli kabul edilmiştir.Okumayı sevmeyen ama okutmayı çok seven bir milletiz malum.1848 tarihli bir belgede İstanbul’da Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve İpekhane için Alanya’dan gelen talebelerden bahseder.
19.yy sonlarında yeni medreseler açılmamakla birlikte hal-i hazırdaki medreselerde bilindik usulde eğitime ve yaygın eğitim kurumları olan cami ve mescitlerde eski yöntemle öğretime devam edilmekteydi. Meşrutiyet döneminde (1876-1908) Alanyamızda yer alan önemli medreseler şunlardı.
1-Mustafa Paşa medresesi(İskele)
2- Kemal Kadı Medresesi(Kuyular önü)
3- Bala Medresesi( Aşağı Kale kapısının önü)
4-Adem Çelebi Medresesi(Kale dışı Uç burun mevkii)
5- Elvan Bey ( Oba)
6-Hacı Ahmet Ağa (Türbelinas) *Ailenin bugünkü temsilcisi Raşitoğulları
7-Hacı Hasan ( Güneylizade)( Belli olmamakla birlikte Oba diye düşünüyorum)
8-Karabağ (Kara Beğ )( Oba)
9-Tevfikiye Medresesi(Lifos suyunun hemen üstü-Kızıl kule civarı)

1894 tarihli Konya Salnamesine göre Alanya merkezde 5 adet medreseden bahsediyor.1910 yılında 2 zaviye ,48 cami,2 mescit ve 21 medrese vakfı bulunmakta idi.
Alanyamızda yaşayan gayri müslimler de kendilerine verilen bazı haklar neticesinde, Tanzimat ve özellikle Islahat Fermanı uygulamalarıyla eğitim sistemine sahip olmuşlardı.1868-1881 yılları arasında Alanya’da 3 adet Rum,1882-1899 yılları arasında da 1 adet Rum, 1 adet de Ermeni mektebi bulunmakta idi.1903 kayıtlarına göre 1 adet erkek ve kız sıbyan okulları vardı. (Konya Salnamesi) Salname-i Maarif-i Umumiye’ye göre 85 erkek ,65 kız öğrenci, azınlık okullarında eğitim görmekte idi.Okulları Tophane mahallesinde bulunmakta idi.En önemli muallimleri Luk hoca adında bir kişi idi.Bu kişi tespitlerimize göre bugünkü George Town Üniversitesine ait evin sahibi idi.Milli mücadele yıllarında azınlık unsurları aleyhte örgütleyen ve eğitimini yurt dışında tamamlayıp gelen bir zat idi.Tabi bu kişinin karşısında o dönem medreselerinin en meşhur hocası Hafız Ömer ‘in gayretleri kendini gösteriyordu.


ALANYA İPTİDASİ MEKTEPLERİ( SIBYAN-İLKOKUL )
19.yy Alanyasında her köyde bir sıbyan mektebi olduğunu biliyoruz.Sıbyan mektepleri çok temel eğitim kurumları idi.Diğer meşhur adı mahalle mektepleri idi.Cami olan en küçük yerleşim yerinde bile olabilirdi.Zamanla yerini İptidai mekteplerine bırakmıştır.Mahalle mektepleri hocası denilince akla Alanya merkezde İbrahim hoca,Kocabaş hoca ,Ali İmam hoca gelirdi.Bu mekteplerde Kur’an ,sure,namaz vb dinin amel yönüne bakan temel öğretiler yer alırdı.Mekteb-i İbtidadiye adıyla modernize edilmek istenen ama eski usul mahalle mekteplerinin devam etmesinde ısrarcı olan bir kesim vardı.Çatışma kaçınılmazdı ve oldu da.Bütün Osmanlı sathında yaşandığı gibi Alanya’da da yaşandı bu.Öyle ya da böyle bir süre sonra artık ibtidai( ilkokul) mektepleri maarif bakanlığının tek eğitim yöntemi oldu.Bu okullar 4 sene olarak planlanmıştı.Her yaş seviyesi bir sınıfla ve nüfus sayısına göre de şube ile çoğaltılmıştı.Her şubenin bir sınıf başkanı olacaktı.Ayrıca 1870 ‘den itibaren de sınıflara kara tahta, öğretmen masası,sıra,küre,harita gibi ders araç ve gereçleri de girmeye başladı. Alanya sıbyan mekteplerinde 300 kız,800 erkek okumaktaydı.
Doçent doktor Ali Rıza GÖNÜLLÜ hocam Alanya’daki iptidai okullarına dair şu istatiktiği paylaşıyor.
1-Merkez İptidaiyesi : 1897 yılında kurulduç 215 erkek öğrencisi ve 3 öğretmeni var.
2-Hacet İptidaiyesi: 1911 yılında kuruldu. 52 öğrensisine karşın 2 öğretmeni var.
3-Kız İptidaiyesi : 1911 yılında kuruldu. Hiç erkek öğrencisi yok ama 65 kız öğrencisine karşın 2 öğretmeni var.
4-Türbelinas Köyü İptidaiyesi : 1911 yılında kuruldu. 35öğrencisi, 1öğretmeni var.
5-Boztepe Köyü İptidaiyesi : 1911 yılında kuruldu. 45öğrencisi, 1öğretmeni var.
6-Avasun Köyü İptidaiyesi : 1911 yılında kuruldu. 36 öğrenciye karşın 1 öğretmeni var.
7-Pazarcı Köyü İptidaiyesi : 1896 yılında kuruld. 32 öğrenci 1 öğretmen.
8-Saraylar Köyü İptidaiyesi : 1900 yılında kuruldu. 31 öğrenci ,1 öğretmeni var.
9-Mahmut Seydi Köyü İptidaiyesi : 1910 yılında kuruldu.36 öğrencisi, 1öğretmeni var.
10-Kızılağaç Köyü İptidaiyesi : 1910 yılında kuruldu. 37 öğrensi, 1öğretmeni var.
11-Kargacık Köyü İptidaiyesi : 1913 yılında kuruldu. 33 öğrencis,i 1 öğretmeni var.
12-Taşahur Köyü İptidaiyesi : 1911 yılında kurulduç 49 öğrencisi ,1öğretmeni var.
1914 yılı,Alanyasında iptidailerde görev yapan hademe vb lerin yanı sıra toplamda 16 muallim de görev yapıyordu.
Osmanlı’nın son döneminde Alanyamızda ilkokullar yaptırmak suretiyle ,aydınlanmanın öncüsü olmuş iki ismi rahmetle anmak istiyorum.Hayate hanım ve Dr.Ali Nazım KÖSEOĞLU.Hayate hanım aslen Alanyalı olup Odabaşızade kızıdır.Mısır’a ticaret yapan gemiler sahibidir ve yılın büyük kısmını İskenderiye’de geçirmiştir.Döneminin çok üstünde bir kafa yapısına sahip olan Hayate hanım 1891 senesinde erkekler için iptidai okul yaptırtmıştır.Okulun adı Alaeddin,Zafer gibi isimlerle anılsa da en sonunda Alanyamızın büyük kıymeti Haşim Yetkin hocamın müdürlüğü döneminde şimdiki adına kavuşmuştur.Kızların erkekler içinden geçip de okuyamaması nedeniyle sırf kızlara mahsus eski Alanya lisesinin alt katında Barbaros namıyla bir okul daha yaptırtmıştır.Sonraları 1964 senesinde Barbaros ilkokulu binasına taşınmıştır.Dr.Ali Nazım Köseoğlu bey efendi de Hacet mevkiindeki yere Hacet Mektebi adıyla 1905 senesinde okul yaptırtmış,zamanla Atatürk adını alarak eğitim öğretimine devam etmiştir.

1.Sınıf Elif- ba ,Kur’an ,Ahlak, Hesab-ı Zihni ,Yazı
2.Sınıf Kur’an ,İlm-i Hal ,Malumatı İbtidaîye,,Tadad veTerkim ,,Hatt-ı Sülüs
3.Sınıf Kur’an ,Tecvit ,Tarih-i nEnbiya ,Amal-i Erbaa ,Hatt-ı Nesih
4.Sınıf Kur’an ,Coğrafya, Tarih-i Osmanî, Sarf-ı Türkî, Hatt-ı Rik’a derslerinin okutulması istendi.

1912 Balkan Savaşı devam ederken Kuyularönü camiinin hemen karşısındaki yerde bulunan bina yaptırılarak maârif teşkilatına bağışlanmıştır. Bu otel belgelerde Maârif Hanı ve Maârif Oteli olarak geçmektedir.Lakin bir yıl sonra bu okul binası gelir getirsin diye Girit kökenli bir Alanyalıya kiraya verilmiş ,ardından iç işleri bakanlığına ve en son da Cumhuriyetin ilk dönemlerinde Hükümet Konağı olarak kullanılması yoluna gidilmişti.Binanın sağ tarafında Halk Evi,sol tarafında ise dönemin Alanya belediyesi yer alıyordu.İşin güzel tarafı ise önce Maarif oteli adıyla okul olarak kullanılan bu binanın,hükümet konağı olarak kullanıldığı yıllarda alt tarafındaki büyük ahır kaldırılarak yerine dükkanlar yapılmış ve elde edilen gelir ile Alanya merkezde bir adet,köylerde ise dört adet okul yapımına vesile olunmuştu. 1943 yangınından sonra buraya devlet hastanesi ve şimdilerde de Sağlık ocağı olarak değerlendirme yoluna gidilmiştir.

ALANYA RÜŞTİYESİ
Rüştiye bugünkü anlamda ortaokul demekti.Bu ismin konulmasının sebebi ise rüşte erinceye kadar, (akıl baliğ) ellerine ekmeklerini alıncaya kadar okunan okul olması idi.İlk adı Sınıf-ı Sani olsa da 2.Mahmut tarafından rüştiye olarak ismi değiştirilmişti.Ama modern eğitim yöntem ve müfredatına göre tedrisatına devam etmekte idi.1838 yılında Osmanlı’da açılmaya başlansa da 1869 yılında yayınlanan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile eğitim esaslı bir temele oturtulmaya çalışılmış,okul hayatı,sıbyan(iptidaiye) ( İlkokul) ,rüştiye,idadi (ortaokul-lise) ve yüksek mektepler olarak taksim edilmişti.Her rüştiyede olduğu gibi Alanya rüştiyesinde de 3 yıl eğitim ,din ilimlerinin yanı sıra ;
Osmanlıca,Arapça,Farsça,İlm-i Hesap,Defter tutmak usulü,Geometri,Tarih,Osmanlı tarihi,Hüsn-ü hat( güzel yazı),resim,jimnastik ve son sınıfta Fransızca dersleri okutuluyordu. Rüştiye kurallarına göre dayak atmak yasaklanmış,özgürlüğün men edilmesi men dilmiş,öğrenci ve öğretmenlerin disiplin ve ödül yönetmelikleri belirlenmiş,hangi defterlerin bile kullanılacağı tespit edilmişti.Hangi dersin kaç saat ve hangi kitaptan okutulacağı zapt-u rapt altına alınmıştı.En çok saat Türkçe’ye ayrılmış,her sınıf seviyesinde farklı olmak kaydıyla haftalık ortalama 20 saat ders okutulmaktaydı.1898-1898 yılları arasında tam 30 yıl rüştiye hocalığı yapan muallm-i evvel Yayha Efendi Alanya’nın en meşhur ve sayılan –sevilen öğretmeni olmuştu. Alanya rüştiyesinin 1874’te 40 olan öğrenci sayısı iki sene sonra 45 ‘e çıkmıştır.
Toplam 66 yıl süren rüştiye mekteplerinin varlığı ,Alanyamızda da aynı dönemde 6 Ekim 1913 tarihli Tedrisat-ı İbtidâîye Kanun-u Muvakkati’nin yürürlüğe girmesiyle öğretim süresi altı yıla çıkarılan İbtidâî mekteplerin çatısı altına alınarak ,bir nevi İlköğretim okulları hüviyetine sokularak ,bağımsız bir okul olmaktan çıkmış ve lağv edilmişti.
ALANYA İDADİSİ
Çok istenmesi ve uğraşılmasına karşın maalesef Osmanlı’nın son döneminde Alanyamız bir liseye kavuşamamıştır.
Haftaya eğitim adına büyük hamlelerin yaşandığı Cumhuriyet dönemi Alanyasındaki eğitimi ele alalım.
Hoşçakalın. Geçmişten Geleceğe Alanya ile kalın…