Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Dr. Sevgi Bilgiç Eltan, "Arıların kendilerini korumak için kullandıkları arı zehiri; yanma, batma, ağrı, kaşıntı, kızarıklık ve şişlik gibi şikayetlere yol açar. Bu normal bir reaksiyondur ve çoğu insan için her arı sokmasında benzer şekilde tekrarlar. Ancak bazı kişilerde arı zehirinde bulunan proteinlere karşı alerji gelişebilir. Arı alerjisi olan kişilerde arı sokması sonrası tüm vücutta yaygın kızarıklık, uzak bölgelerde şişlik, nefes borusu veya dilde şişliğe bağlı nefes alamama görülebilir," dedi.
Arı Alerjisine Bağlı Anafilaksi:
Anafilaksi nedir sorusuna yanıt veren Dr. Bilgiç Eltan, "Arı alerjisine bağlı alerjik şok durumu genellikle ilk 30 dakika içinde gelişir ve deri, solunum sistemi, dolaşım sistemi ve sindirim sistemini etkileyen belirtilerle ortaya çıkar. Bu durumda ilk uygulanması gereken adrenalin olmalıdır. Ülkemizde adrenalin kalemi (otoenjektör) kolayca kullanılabilir. Hastanın giysisi üzerinden üst bacağın dış yan kısmına basılır ve 10’a kadar sayılır. Hasta yatar pozisyonda, ayakları yukarıda olacak şekilde bekletilmeli, ayakta tutulmamalı veya yürütülmemelidir. Adrenalin, akut alerjik durumlarda kalp fonksiyonunu, kan basıncını ve solunumu düzenler ve şişkinliği azaltır," ifadelerini kullandı.
Tehlike Belirtileri:
Ülkemizde her yıl nüfusun en az %20’sinin arılar tarafından sokulduğunu ve bunların yaklaşık %2’sinin ciddi reaksiyon geçirdiğini belirten uzman, "Alerjik şok durumunda ölümcül olabileceği için hızlı müdahale gereklidir. Eğer kişide arı alerjisi varsa genellikle ilk 30-60 dakika içinde ciltte kaşıntı, boğazda şişlik, nefes almada zorluk, mide bulantısı, baş dönmesi, nabız değişiklikleri ve bilinç kaybı gibi belirtiler ortaya çıkabilir," dedi.
Arı Alerjisini Tespit Etme Yöntemleri:
Dr. Bilgiç Eltan, "Arı alerjisini tespit etmek için deri ve kan testleri yapılabilir. Deri testleri ağrısızdır ve hızlı sonuç verir ancak test öncesinde bazı ilaçların alınmaması gerekmektedir. Kandan yapılan alerji testlerinde ise ilaç kullanımına ara vermeye gerek yoktur. Arı alerjisi tanısında, arı sokması sonrası kısa sürede birden fazla sistemin etkilenme öyküsü olmalı ve alerji uzmanı tarafından arı zehri ile alerji testi yapılmalıdır. Testler hem kan hem de deri testi şeklinde yapılabilir," diye belirtti.
İlk Yapılması Gereken Müdahale:
Arı sokmasından sonra ilk yapılması gerekenlerin hızlı ve güvenli bir şekilde arıların bulunduğu bölgeden uzaklaşmak olduğunu belirten Dr. Bilgiç Eltan, "Eğer sokan arı bal arısıysa ve zehir kesesi halen deride kasılıp zehir vermeye devam ediyorsa, iğne derhal yerinden çıkarılmalıdır. Sokulan bölge temiz, sabunlu su ile yıkanarak kurulanmalıdır. Antiseptikler kullanılabilir. Deriyi tırnaklarla kaşıyıp yara yapmaktan kaçınılmalıdır. Alanı rahatlatmak için soğuk kompres, alerji hapları, kortizonlu kremler, ağrı kesiciler kullanılabilir," dedi.
Acil Durumlara Karşı Hazırlık:
Arı alerjisine bağlı alerjik şok durumunda ilk uygulanması gerekenin adrenalin olduğunu vurgulayan Dr. Bilgiç Eltan, "Arı sokmasına bağlı alerjik reaksiyon öyküsü bulunan hastalar mutlaka alerji testlerinin yapılması için deneyimli bir alerji merkezine başvurmalı, adrenalin kalemi ve acil eylem planı almalıdır. Adrenalin kalemi okullar, seyahat araçları, turistik tesisler, spor salonları gibi ilk yardım çantası gereken alanlarda bulunmalıdır. Arı alerjisini ortadan kaldırmak için alerji aşıları ile immünoterapi yapılabilmektedir," ifadelerini kullandı.
Arı Sokmasının Şişlik Yapma Sebebi:
Cildin alt tabakasında bulunan ince damarlardan artan plazma sızmasına bağlı bölgesel ve kendini sınırlayan bir şişlik oluşur. Histamin ve lökotrienler gibi birçok mediatörün etkisiyle bu durum meydana gelir.
Arı Sokmasının Tedavi Potansiyeli:
Dr. Bilgiç Eltan, arı zehirinin belirli noktalara uygulanmasının, 3000 yıldır tamamlayıcı ve alternatif bir tedavi olarak kullanıldığını belirterek, "Arı zehir tedavisinin anti-enflamatuar, anti-apoptoz, antifibroz ve artroskleroz etkilerini gösteren çalışma sayısı artmaktadır. Ancak bu tedavi bazı vakalarda yerel kaşıntı veya şişkinlik gibi olumsuz etkilere neden olabilmektedir," dedi.
Arı Sokmasına İdrar İyi Gelir mi?
"Arı sokmasında kullanılan birçok geleneksel uygulamanın halk sağlığı açısından bazı riskler oluşturabileceğini" belirten Dr. Bilgiç Eltan, "Arı sokmasına idrarın iyi geldiğine dair bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Bu nedenle geleneksel uygulamalara ilişkin sorunların önüne geçmek için uygulama yapmadan önce uzman bir doktora danışılmalıdır," ifadelerini kullandı.
Arının Soktuğu Yere Alternatif Yöntemler:
Dr. Bilgiç Eltan, "Arı sokmalarına karşı çeşitli alternatif tedavi yöntemleri, tıbbi tedavi imkânının olmadığı koşullarda yarar sağlayabilir. Ancak bilimsel destekten yoksun bu uygulamaları doğru tedavi yöntemi olarak kabul etmek mümkün değildir," dedi.
Son olarak, "Arılar en çok çiçek kokularını sevmektedir. Parlak renkli ve çiçekli giysiler arılar için çekicidir," diye ekledi. -Haber Merkezi
