Günümüzde hemen hemen her aile çocuğunun yaşamış olduğu aşırı teknoloji kullanımından muzdarip. Peki, bu durum nasıl meydana geliyor? Neden birçok çocuk adeta teknolojinin hayatının tam orta noktada olduğunu düşünerek adeta ona yapışıyor? Hiç düşündünüz mü çocuğum bu kadar bağımlı hale nasıl geldi diye? “Hocam arkadaşlarından göre göre o da alıştı ya da bizi taklit ediyor.” dediğinizi duyar gibiyim. Bu bağımlılık durumu ile alakalı olarak siz ailelerin yapabilecekleri elbette var.
Danışanlarıma Teknoloji Bağımlılığı ile Baş Etme Programı uyguluyorum (TBBP) Bu programda aileleri de sürecin içine dahil ediyoruz. Çünkü çocuğu tek başına ele almak yetersiz olacaktır. Teknoloji bağımlılığı çalışılması zor bir alan ve bu noktada ailelerinde yapacakları birtakım şeyler olduğunu düşünüyorum. Yapılacakların sistematik bir şekilde uygulanması işlevsellik kazandıracaktır. Bunlar neler peki beraber bakalım. Öncelikle;
1. Soğukkanlı, tutarlı, sabırlı ve kararlı olunuz. Çocuğunuz teknoloji bağımlılığı ile alakalı mücadelesinde, ona yardımcı olurken bu özellikleri aktif bir şekilde sergileyiniz. Sizi zorlamak ve eskiye dönüş için boşluklar arayacaktır. Mücadeleniz inişli-çıkışlı ve zahmetli bir yol olduğunu ancak bu yolun sonunda iyi bir gelecek olduğunu biliniz.
2. Ödüller verilebilir. Çocuğun bağımlılığında istenilen bir takım aşamalara geldiği fark ettiğimizde ödül verebilirsiniz. Mesela; TV için ekstra zaman, bir yere gezmeye gitmek, parka veya pikniğe gitmek, aileyle akşam eğlencesi, seçilen bir yemek, yeni bir oyuncak, ekstra zaman, arkadaşlara gitmek, herhangi bir kurs, spor, sinema, film, rozet, belge vb…
3. Model olun. Sizin teknolojik cihaz kullanımız örnek olacak düzeyde mi? Eğer değilse bu konuda bir şeyler yapın.
4. Sosyal yaşamı zenginleştirin. Çevrenizdeki spor, müzik vb kültürel faaliyetleri öğrenin ve çocuğunuzu bunlara dahil edin. Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkileri geliştirmesine yardımcı olun. Akranlarıyla tanışabileceği etkinliklere özendirin. Aile olarak siz de sosyalleşin. Akşam yemeği için dışarı çıkma, piknik, aile yürüyüşü, gezi, misafirliğe gitme vb.
5. Teknoloji detoksu yapın. Aile olarak her akşam bütün teknolojik aletlerin kapatıldığı 1 saat belirleyin. Bu saat diliminde ailecek bir etkinlik yapın sohbet saati, kutu oyunu (monopoly, jenga vb.) saati, yapboz saati, kitap okuma saati, oyun saati (sessiz sinema, tabu vb.), spor saati vb.
6. Sağlıklı bir uyku ve beslenme düzeni oluşturun. Uykuyu az uyuyan çocukların teknolojiye eğildiği gözlemleniyor. Sağlıklı beslenme de bağımlılıkta diğer bir önemli husus.
7. Sorumluluk verin. Çocuğunuza aile içinde ve dışında sorumluluklar verin. (ekmek almak, masayı kurmak, kaldırmak, bulaşığa yardım etmek vb.)
8. Teknolojik alet kullanım çizelgesi oluşturun. Programdaki ‘teknolojik alet kullanım çizelgesini’ çocuğunuzun yaşına göre olan süreyi dikkate alarak uygulayın. Çocuğunuzun teknoloji bağımlılığına karşı en az onun kadar dirençli olmadıkça sonuç alamazsınız. Kural ve sınır koyun, tutarlı olun en az 1 ay takip edin.
0-3 yaş grubunu ekrandan uzak tutun.
3-6 yaş grubu, 20-30 dk.
6-9 yaş grubu, 40-50 dk.
9-12 yaş grubu, 60-70 dk.
12+ yaş grubu 120 dk.
Şeklinde pedagoji derneğinin verileri mevcuttur.
9. Önceden hatırlatın. Kullanım süresinin dolduğunu anlamak için bir alarm ya da çalar saat kullanın. Bunu çocuğunuzun yakınına bırakın. Kullanım süresinin bitimine 10 dk. kala çocuğunuza 10 dk. sının kaldığını söyleyin.
10. Ortak kullanım alanı. Çocuğunuzun kullandığı teknolojik alet sizin her an kontrol edebileceğiniz evin ortak kullanım alanında olmalı, (salon vb.) çocuk teknolojik aleti odasına götürmemelidir. Bu süreçte notebook, dizüstü bilgisayar yerine masaüstü bilgisayar tercih edilmelidir.
11. Uyulmadığı zaman neler yapılabilir? Programdaki kurallara uyulmadığı zaman modemi kapatma, bilgisayara ve telefona şifre koyma gibi önlemlere başvurmaktan çekinmeyin.
12. Uyku süreci. Çocuğunuz uykuya kesinlikle teknolojik aletle birlikte gitmemelidir. Odasına telefon vb. ile giden çocuklar da zaman kavramının ortadan kalktığı gözlemlenmiştir. Çok uzun saatler telefon ile oynayan çocuklarda geç kalkma ve uykusunu alamadıkları gözlemlenmiştir. Ayrıca teknolojik cihazlarda mavi ışık vardır. Uyku hormonu olan melatonini azaltarak uykuya geçişi zorlaştırmaktadırlar.
13. Sosyal medya. Çocuğunuz 12 yaşına gelene kadar cep telefonu ve sosyal medya hesabı olmamalıdır. Öncesinde sosyal medyası olan çocuklar cinsellik vs. birçok şeyi buralardan yanlış vb. şekillerde öğrenebilmektedirler. Bu durum çocuğun gelişimini olumsuz etkilemektedir.
14. Sosyal medya hesabı varsa. Çocuğunuzun sosyal medya hesabı varsa; çocuğunuzla sosyal medya hesabını ara sıra kontrol edebileceğiniz bir anlaşma yapın. Arkadaşları ile paylaştığı içerikleri kullanım sırasında uygun bir şekilde sizinle paylaşmasını sağlayın. Çocuğunuza kişisel bilgilerini, adresini, banka ve kredi kartı hesaplarını kimseyle paylaşmaması gerektiğini yaşı ve cinsiyeti ne olursa olsun yabancı kişilerle sosyal medya üzerinden sohbet etmemesi gerektiğini öğretin.
15. Aile filtresi. İnternet sağlayıcınızdan ücretsiz aile filtresi edinin ve evdeki cihazlara bunu kurun.
16. Şunları bilin. Şunu bilin; Teknoloji bağımlılığıyla mücadele programının başında çocuğunuzun öfkesi, ağlama davranışları, yalnız kalma isteği ve üzüntüsü artış gösterebilir bu normal bir süreçtir. Çocuğunuz:
• Öfkeli olduğunda: Telefon kullanımını kısıtladığımız için bana kızgın olduğunu biliyorum. Ama bunu senin iyiliğin için yaptığımızı, bu konuda kararlı olduğumuzu ve bu öfke durumunun geçici olduğunu biliyorsun. Aslında bu öfkeli durumun bize telefon kullanımının ne kadar ciddi bir sorun olduğunu gösteriyor.
• Ağladığında, üzgün olduğunda: Telefon kullanımını kısıtladığımız için üzgün olduğunu biliyorum. Ama bunu senin iyiliğin için yaptığımızı ve bu üzgün olma durumunun geçici olduğunu biliyorsun. Aslında bu üzüntülü halin bize telefon kullanımının ne kadar ciddi bir sorun olduğunu gösteriyor.
Yalnız kalmak istediğinde ve yalvardığında örneklemler çoğaltılabilir.
Tüm bu süreçte tutarlı, kararlı, soğukkanlı ve sabırlı olduğunuz takdirde siz ve çocuğunuz birlikte kazanacaksınız. Sevgiler…