Diyabet, yüzyılımızın en büyük sağlık sorunlarından birisidir. Dünyada 537 milyondan fazla diyabet hastası var. Bunların çok büyük kısmı yetişkindir. Hastaların dörtte üçü düşük ve orta gelir grubunda ülkelerde yaşamaktadır. Geçtiğimiz yıl her 5 saniyede 1 kişi, yıl boyunca toplam 7 milyona yakın hasta diyabet sebebiyle yaşamını yitirmiştir. Tedavi masrafları çok ağır olan ve beraberinde birçok başka sağlık sorununa yol açan diyabet bireylerin ve ülkelerin bütçelerini de zorlamaktadır. Kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon, damar tıkanması, kalp krizi, böbrek yetmezliği, felç gibi birçok ölümcül sağlık sorunu diyabet varlığında tetiklenmektedir.
Dünya diyabet gününde düzenlenen bir sempozyum vesilesiyle sizlere şeker hastalığı olarak bilinen diyabetin gerçek boyutunu ve önlenmesinin yollarını kısaca anlatacağım. 14 Kasım, Dünya Diyabet Günü olarak belirlenmiştir. Bu tarihte tüm dünyada diyabetin büyük tehlikesi ve önlenmesi konuşuluyor. Bir farkındalık oluşması isteniyor.
Diyabet hastalarının neredeyse %90’ı tip 2 diyabet olarak adlandırılır. Tip 2 diyabet genellikle yetişkin yaşta görülür. İnsülin direnci zemininde gelişir. İnsülin direnci ise kilo fazlalığı ve aşırı şişmanlık (Obezite) varlığında ortaya çıkar. Dolayısıyla diyabetin oluşum mekanizmasını incelediğimizde en önemli sorun fazla kilolardır. İnsanların kilo dengesini sağlayamaması, yanlış beslenme ve kötü bir yaşam tarzı sonucunda fazla kilolu olması diyabetin ortaya çıkmasında en önemli faktörlerdir. Diyabetle mücadele için sağlıklı beslenme ve hareketli bir yaşam tarzı gerekmektedir. Sigara ve alkol de diyabetin zararlı etkilerini hızlandıran iki önemli faktördür. Sağlıklı bir yaşam için kesinlikle sigara ve alkolden uzak durulmalıdır.
Sağlıklı beslenmek için, doğal, temiz, içeriği bilinen ve en az işlenmiş gıdalar tercih edilmelidir. Doğal yapısı bozulmuş, aşırı işlenmiş, kimyasal katkılar içeren ve benzeri gıdalardan uzak durulmalıdır. İçeriği bilinmeyen gıdalar tüketilmemelidir. Dengeli ve yeterince beslenilmelidir. Ara öğünlerden kaçınılmalı, sık yemenin diyabeti tetikleyeceği bilinmelidir. Kan şekerini hızlı biçimde yükselten gıdalar bilinmeli ve bunlardan uzak durulmalıdır.
Hareketlilik diyabet için önleyicidir. Günde en az 10 bin adım atılmalıdır. Asansör yerine merdiven kullanımı, kısa mesafelerde araç yerine yürümek diyabet için önemli önleyicilerdir. Ama bunlardan daha iyisi düzenli egzersizdir. Günde 10 bin adım egzersizin yerini tutmaz. Düzenli egzersiz için en pratik tavsiye; açık havada düzenli ve tempolu yürüyüştür. Her sabah erken saatlerde, yarım saat, kırk beş dakika düzenli ve tempolu yürüyüş birçok hastalıkla beraber diyabet riskinde de belirgin azalmaya yol açar.
Tip 2 şeker hastalığı yetişkinlerde görülür demiştik. Oysa son yıllarda gençlik ve çocukluk çağında tip 2 şeker hastalığı görülme sıklığı giderek artıyor. Çocuklarımızın daha hareketli yaşamaları ve daha sağlıklı beslenmeleri hayati önem taşımaktadır. Okul kantinleri, okul çevrelerindeki büfe, lokanta vs.ler bu gözle incelenmelidir. Açık havada hareket etmeliler ve yetecek kadar az ve içeriği yeterli, dengeli, temiz olacak şekilde öz yemeliler. Aksi takdirde önümüzdeki yıllarda daha korkunç bir tabloyla karşılaşabiliriz. Çünkü diyabette en büyük sorun diyabete bağlı oluşan ek hastalıklardır. Böbrek yetmezliği, damar tıkanması vb. ek hastalıklar diyabetli olarak geçirilen süreye bağlıdır. 15 yaşında ortaya çıkan diyabetle, 60 yaşında çıkan diyabet ek sorunlar yönünden aynı değildir.
Diyabet (şeker hastalığı) çok büyük ölçüde önlenebilir veya ortaya çıkması geciktirilebilir bir hastalıktır. Dikkatli ve sağlıklı yaşayıp korunmanız dileklerimle. Çocuklarda ortaya çıkan tip 1 şeker hastalığını ayrı bir yazıda konuşmak üzere. Baskıda olan ve bugünlerde elinize ulaşacak; ’70 Adımda Sağlıklı Beslenme’ kitabım kilo vermenin ve diyabetten korunmanın sırlarını çok kolay ve pratik biçimde anlatıyor. Sağlıkla kalın.