Uzun bir tatilin ardından nihayet ders zili çaldı. Kimi öğrenci okulun açılmasını dört gözle beklerken, kimilerini de bir takım korkular sarmaya başladı. Özellikle okul hayatına yeni başlayan öğrencilerde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur okul fobisi (korkusu). Okul fobisi olan öğrenci bir yandan kendi türlü fiziksel ve psikolojik zorlanmalar yaşarken diğer yandan ebeveynleri de ne yapacağını bilemez hale gelir. Kimi zaman okulun, öğretmenin de desteği yetersiz kalır ve bir uzman desteğine ihtiyaç duyulur. Her ne kadar sorun uzman desteğine kadar büyüse de; okul-aile-çocuk bir bütündür ve okul fobisi bu üç bileşenin ortak çabasıyla çözüme ulaşabilir.
Peki okul fobisi nedir biraz bunun üzerinde durmak gerekiyor;
Çocuğun okula başlaması ile birlikte, çocuk ilk kez ebeveynlerinden ayrılır ve yeni bir ortama girer. Bu yeni ortamda yeni kurallar ve evdekinden farklı beklentiler vardır. Çocuk bazen yeni kurallara uymakta zorlanabilir ya da kendinden beklenenleri karşılayamayabilir. Bir süre sonra okul gitmek istemez ve bu isteksizliğini çeşitli bedensel ve ruhsal belirtilerle ortaya koyar.
Genel olarak ise okul fobisi ; okula devam etmede ve bir gün boyunca okulda kalmada zorlanma olarak tanımlanır. Bu sorun çocuğun okula gitmesini reddetmesini, okula gitmesi ancak daha sonra derslere devam etmeyip okuldan ayrılmasını, okul günlerinde psikosomatik yakınmalar veya öfke patlamaları gibi davranış sorunlarının olmasını okula gitmek yerine bakım verenleriyle evde kalmayı tercih etmesini de içerir.
Okul fobisinin en yaygın olduğu yaş grubu 5-8 yaşları arasıdır. Eğitimin ilk yıllarında anaokuluna ve ilkokula başlangıçta daha sık görülür. İkinci yoğun görülen yaş dilimi ise 11-14 yaşları arasıdır.
OKUL FOBİSİNİN NEDENLERİ
Anne baba tutumları :(anne babanın aşırı koruyucu ve denetleyici olması, çocuğun bağımsızlığını desteklemeyen bir tutum sergilemeleri, söz verilen saatte okuldan almama ve süreçte çocuğun yalnız kalması, sınıfa yaklaşınca anne babanın bırakıp kaçması)
Anneden ayrılma ve terkedilme korkusu :(anneyi yitirme, başına kötü bir şey geleceği gibi düşünceler)
Kendini yalnız hissetme :(okulda arkadaş edinememiş olma)
Ailedeki olumsuz olaylar:(bir yakının kaybı, ailede ciddi rahatsızlığı olan birinin olması, babanın anneye şiddet uygulaması..vb)
Kardeş kıskançlığı : (kendisi okula gidince ebeveyninin kardeşini alıp dolaşmaya çıkacaklarını kendisini bundan mahrum bırakmamak için okula gitmek istemez.)
Okulla ilgili hayali ya da gerçek kaygılar :(okulla ilgili başkalarından duyduğu olaylar, okul yolundaki tehlikeler, kaçırılacağı ve kaybolacağı düşünceleri)
Çocuğun okuldaki yaşantıları:(okulda zorbalığa, şiddete, alaya maruz kalması veya bunlara tanık olması)
Öğretmenin tutumu :(sert, kuralcı, cezalandırıcı öğretmen tutumları)
Yeni deneyimlerle baş etmede zorlanma:( Dışa kapalı, sosyal ilişkileri ve deneyimleri sınırlı ailelerde yetişen çocuklar)
Sorumluluk ve güven duygusunun eksikliği :(Aileler çocuklarını kendilerine bağımlı olarak yetiştirirlerse; örneğin, yemeğini aileleri yedirir, elbiselerini onlar giydirirlerse çocukta sorumluluk alma ve güven duygusu gelişmez. Okul sorumluluklarını yapamayacağından şüphe etmeye başlar, başarısız olacağını düşünür ve okula gitmek istemez)
OKUL FOBİSİNE KARŞI NELER YAPILABİLİR?
Öncelikle aile-okul işbirliği yapmalıdır. Ev ve okul bir bütündür ve birbirini etkiler.
Çocuğun okulda kendini güvende hissetmesi gerekir. İlk olarak okulu tanımalı, mümkün olan her yeri öğrenmesi sağlanmalıdır. Öğretmeniyle sıcak bir ilişki kurması amaçlanmalı diğer yandan okul içerisinde bulunan alternatif kişilerle (okul psikolojik danışmanı, müdür, diğer öğretmenler) yakınlık kurması sağlanmalıdır.
En önemli nokta çocuğun her gün okula gelmesidir. Derse girmemekte ısrarcı olabilir ancak ne olursa olsun sabah okul saatinde kalkıp, okul üniforması ve okul gereçleriyle gelmelidir.
Çocuk yanında olan velisinin de sınıfa girmesini okulda beklemesini isteyebilir. Velinin sınıfta beklemesi diğer öğrenciler için olumsuz örnek oluşturacağından bu durum onaylanmamaktadır. Ancak ilk başlarda sınıf kapısında bekleyerek ilerleyen günlerde sınıfın penceresinden görünecek şekilde bahçede bekleme ve yavaş yavaş okul dışına çıkarak bir süre sonra okul çıkışlarına (tam saatinde) gelme ile süreç sağlıklı bir şekilde atlatılabilir.
Bu süreçte baskıcı, zorlayıcı bir tutum faydalı olmayacaktır. Sabırlı olunmalı ancak okul konusundaki tutumda da kararlı olunmalıdır.