Türkiye'de emeklilik sistemi, artan dosya sayısı ve azalan çalışan-emekli oranı nedeniyle önemli bir revizyon sürecine giriyor. Mevcut durumda, emeklilik sisteminde aylık ödenen dosya sayısı 16 milyona ulaşmış durumda. Ancak, bu rakamlar, 1.8 çalışana bir emekli düşmesiyle sürdürülebilirliğini yitiriyor. Uzmanlar, ideal denge olarak 4 çalışana bir emekli düşmesi gerektiğini belirtiyor. Bu dengenin sağlanamaması, sosyal güvenlik sistemini zorluyor ve emeklilerin daha yüksek aylık alabilmelerini engelliyor.
OVP'DE EMEKLİLİK SİSTEMİNE DÖNÜK DÜZENLEMELER
Hükümet, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini artırmak ve emeklilik sistemindeki sorunları gidermek amacıyla, Orta Vadeli Program'da (OVP) kapsamlı bir dizi düzenleme yapmayı planlıyor. Bu düzenlemelerle, sigortalıların sistemde daha uzun süre kalmasını teşvik edecek modeller hayata geçirilecek. OVP'de yer alan bu düzenlemelerle ilgili olarak, "Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sistemin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecektir" ifadeleri kullanıldı.
ÇALIŞMA SÜRESİ VE AYLIK HESAPLAMA YÖNTEMLERİNDE DEĞİŞİKLİKLER
Yeni düzenlemeler kapsamında, çalışanların emeklilikte alacakları aylığı belirleyen parametrelerde de değişiklik öngörülüyor. Şu an uygulanan karma sistemde, 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası için ayrı hesaplamalar yapılıyor. Ancak yeni sistemde, sadece yatırılan Prime Esas Kazanç (SPEK) miktarları değil, çalışma gün sayıları da aylık hesaplamasında etkili olacak. Bu sayede, daha yüksek emekli aylığı almak isteyenlerin sistemde daha uzun süre kalması teşvik edilecek.
TABAN MAAŞ UYGULAMASI VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR
Sabah'ta yer alan habere göre; son yıllarda emekliler arasında kafa karışıklığına neden olan bir diğer unsur ise 'taban maaş' uygulaması oldu. Pandemi döneminde getirilen bu uygulama, özellikle düşük maaş alan emekliler için büyük bir avantaj sağladı. Ancak, bu uygulama bazı sorunları da beraberinde getirdi. En büyük sorun, her zam döneminde ortaya çıkan "sıfır zam" durumu oldu. Taban maaşın altında kalan emekliler, enflasyon artışlarından faydalanamadığı için bu durumun sürdürülebilir olmadığı vurgulanıyor. Ayrıca, taban maaşın hemen üstünde maaş alanlar açısından da adaletsizlikler yaşanıyor; bu kişiler, daha fazla çalışmış ve daha yüksek prim ödemiş olmalarına rağmen, neredeyse taban maaşı alanlarla aynı maaşı alıyorlar.
ÜÇLÜ YAPI VE GÜNCELLEME KATSAYILARI
Emekli maaşı hesaplanırken kullanılan üçlü yapı da sistemin karmaşıklığını artırıyor. 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası için farklı hesaplama yöntemleri kullanılması, hem hizmet alanlar hem de hizmet verenler için kafa karışıklığına yol açıyor. Bu sistemde yapılacak sadeleştirme ile daha az değişken bir güncelleme katsayısı ve aylık bağlama oranı ile daha adil bir emeklilik sistemi inşa edilmesi planlanıyor. Böylece, daha çok prim ödeyen ve daha uzun süre çalışanların daha yüksek maaş alması sağlanacak.
ÜÇÜNCÜ ÇEYREKTE YENİ DÜZENLEMELER BEKLENİYOR
Orta Vadeli Program'a göre, yeni düzenlemelerin 2024 yılının üçüncü çeyreğinde hayata geçirilmesi öngörülüyor. Yapılacak teknik çalışmalar sonucunda taslak düzenlemelerin ortaya çıkması ve bu düzenlemelerin yeni yasama döneminde gündeme gelmesi bekleniyor.
'DAHA ADİL BİR EMEKLİLİK SİSTEMİ İNŞASI'
AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, emeklilik sisteminin güncellenmesi gerektiğini vurgulayarak, dünya genelindeki uygulamaların dikkate alınması gerektiğini belirtti. Güler, "Dünya ortalamasına baktığımızda, 3 ila 4 çalışana karşılık bir emekli vardır. Ancak ülkemizde şu an 2 çalışana bir emekli düşüyor. Bu nedenle, daha adil, daha dengeli ve sürdürülebilir bir emeklilik sistemi inşa etmemiz gerekiyor" dedi. Ayrıca, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak için Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın desteğiyle en düşük emekli maaşının 12 bin 500 lira olduğunu hatırlatan Güler, bu uygulamanın sürdürülebilir hale getirilmesi gerektiğini ifade etti. -Haber Merkezi