Sevgili okurlar, 28.07.2018 tarihi, Dünya Hepatit Günü yıldönümüdür. Bu vesileyle konu hakkında küçük de olsa bir farkındalık yaratma amacıyla bu hafta köşemizi bu konuya ayırdım.
Klasik soruyla başlayalım; Hepatit Nedir? Hepatit karaciğerin herhangi bir nedenle iltihaplanmasıdır. Hepatitler, genellikle virüslerle, en sık görülen beş hepatit virüsü olan A,B,C,D ve E virüsleri ile meydana gelir. Daha nadir olarak etken olan başka virüsler de vardır. Virüsler dışında en sık görülen hepatit nedenleri alkol ve ilaçlardır. Dünya üzerinde yapılan çeşitli araştırmalarda, birçok insanın hepatit olduğundan habersiz bir şekilde yaşamını sürdürdüğünü, bu nedenle hem diğer insanlara bulaştırma riskinin arttığı hem de tedavide geç kalınması nedeniyle daha ağır sonuçlarla karşılaşıldığı sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu virüs kronikleştikten sonra 10 ila 50 yıl gibi uzun sürelerde siroza ya da kansere yol açabiliyor. Bu aradaki dönem ise sessiz bir enfeksiyon olarak geçiyor. Herhangi bir belirtisi olmadığından bizim bu hastalıkları tanımamız ancak onunla ilgili testleri yaptırmamızla mümkün oluyor. Bu testleri devlet hastanelerinde enfeksiyon(intaniye) hastalıkları uzmanı doktorlarımıza danışarak yaptırabilirsiniz.
Konu ile ilgili bende küçük çaplı bir araştırmada bulundum ve hepatitten korunmak için neler yapılmalı sorusuna cevap aradım. Bu hususta uzmanların tavsiyeleri şu şekildedir:
*Ellerinizi doğru yıkayın
Hepatitten korunmanın temel yollarından biri elleri uygun oranda ve doğru bir şekilde yıkamak. İşe başlarken ve eve dönünce, aksırma, öksürme ve burun silindikten sonra; gıdaların hazırlanmasından önce ve sonra; tuvalete gidildikten sonra, sofraya oturmadan önce, bebeğin altını değiştirdikten sonra ve ev hayvanlarının ya da çiçek bakımından sonra mutlaka ellerin yıkanması gerekiyor.
*Yiyecek ve içeceklere dikkat edin
Özellikle yazın artış gösteren Hepatit A ve Hepatit E virüsleri besinler ve suyoluyla bulaştığı için, kanalizasyon sistemlerinin yeterince düzenli olması ve su temininin uygun şekilde yapılması çok önemli. Ayrıca iyi yıkanmamış sebze, meyve ve salatalar, çiğ ya da az pişmiş kabuklu deniz ürünleri, pastörize edilmemiş süt ve yıkanmadan sıkılan portakal suyu ve çilek ile temiz hazırlanmamış pasta ve krema gibi gıdalardan bulaşma riski daha sık görülüyor.
*Kişisel eşyalarınızı kullandırmayın
Kişisel hijyene dikkat edilmesi ve kişisel eşyaların başkasına kullandırılmaması çok önemli. Özellikle çatal, kaşık, bardak, tıraş bıçağı, diş fırçası, küpe, tırnak makası gibi kan yoluyla geçebilecek hastalıklara zemin hazırlayan eşyaların kesinlikle hiç kimseyle ortak kullanılmaması gerekiyor. Kuaförlerde de bu tip malzemelerin iyice temizlenmesi şart. Aksi halde bu eşyalarda bir anlık ihmal özellikle Hepatit B, C ile D'ye neden olabiliyor.
*Havuzun temizliğinden emin olun
Yeterince dezenfekte edilmemiş havuzlarda yüzmek özellikle Hepatit A’ya davetiye çıkarıyor. Genel olarak grip benzeri belirtiler yani ateş, karın ağrısı, bulantı, kusma, iştahsızlık, halsizlik, idrarda koyulaşma, gözlerde sararma ile kendini gösteren Hepatit, çocuklarda ise hiç belirti vermeyebiliyor. Bu nedenle temizliğinden emin olmadığınız havuzlara girmeyin.
*Dövme yaptıracağınız yeri iyi seçin
Hepatit B, Hepatit C, Hepatit D hastalığı kan ve kan ürünleri aktarımının yanı sıra enjeksiyon (uyuşturucu kullananlarda) ile bulaşıyor. En önemli diğer geçiş yolları ise korunmasız cinsel temas ve steril edilmemiş iğneler ile yapılan dövme! Cinsel ilişkiyle bulaşmadan korunmak için, güvenilir yöntem olan prezervatif (kondom) kullanılması gerekiyor. Dövme yaptırmayı düşünüyorsanız da yaptıracağınız yeri iyi araştırın ve güvenilirliğinden emin olmadığınız yerlerden kaçının.
*Ortamı düzenli havalandırın
Hepatite; ilaçlar, alkol, bağışıklık sistemi bozuklukları, mikroplar yani bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler yol açabiliyor. Bunlar içinde diğer başka virüsler hepatit etkeni olarak ilk sırada yer alıyor. Virüslerden CMV ve EBV tipleri özellikle solunum yolu ile ve sık bulaşıyor. Bu nedenle sınıflarda ve kalabalık ortamlarda havalandırmanın düzenli ve sık yapılması çok önemli. Özellikle kapı kolları, bilgisayar klavyeleri, toplu taşıma araçlarında tutacaklar gibi el ile yoğun temasın olduğu yerlerin de sık aralıklarla temizlenmesi şart.
*Aşı olmayı ihmal etmeyin
Bulaşma konusunda bilinçlenmek ve tedbir almak kritik önem taşıyor. Hepatitten korunmanın en etkili yollarının başında Hepatit A ve Hepatit B aşısı geliyor. Hepatit A ve B aşılarının yaşa, mesleğe veya seyahate gidilecek bölgeye göre yaptırılması şart. Hepatit C için henüz bir aşı yok ancak taşıyıcıların düzenli takiplerine, hastaların da ilaç tedavisi ve kontrollerine mutlaka özen göstermesi gerekiyor.
Herkese sağlıklı bir hayat diliyorum. Unutmamız gereken en önemli nokta; her şeyin başı SAĞLIK.