Afetler genellikle öngörülemeyen, insanların ve toplumun hayatını alt üst eden, sağlığımızı her yönden olumsuz etkileyerek kötü sonuçlara yol açan durumlardır. Afet öncesinde birçok tedbirin ve acil durum planının hazır olması gerekmektedir. Bununla beraber afet sonrasında bizi bekleyen birçok büyük sorun bulunmaktadır. Afetzedelerin tıbbi, psikolojik, sosyal, ekonomik ve benzeri sorunlarıyla ayrı ayrı ilgilenmek ve çözümler bulmak önemlidir. Fakat ihtiyaçlarımızın en başında gelen ve öncelikli olanları; barınma ve beslenmedir. Bunlar hem insanın normalleşmesi, hem sağlıklı olması hem de diğer ihtiyaçlarına yönelebilmesi için temel oluşturmaktadır. Bu yazıda sizlere afet koşullarında; deprem sonrasında doğru beslenmeyi ve önemini anlatmaya çalışacağım.
Depremzedeler yaşanan yıkım sonrasında zorlu koşullar altında hayata tutunmaya çalışmaktadırlar. Evlerinden, rutinlerinden, ailelerinden, yemek alışkanlıklarından bir anda uzak kalmaktadırlar. Dolayısıyla depremzedelerin sağlıklı beslenmeleri çok zorlaşmaktadır. Sağlıklı beslenememeleri durumunda ise hastalıklara maruz kalmaları kaçınılmazdır.
Afet koşullarında ilk ulaşılan gıdalar genellikle; paketli hazır gıdalar, işlenmiş hazır içecekler ve daha sonra kumanyalar ve sıcak içecekler olmaktadır. Fakat uzun süreli olarak bisküvi, meyve suyu, sandviç ve benzeri gıdalarla beslenilmesi durumunda vitamin, mineral, lif, su, protein, yağ ve karbonhidrat yeterliliği ve kalitesi açısından sorunlar oluşmaya başlar. Kısaca sağlıksız bir beslenme biçimi ortaya çıkmış olur. Deprem sonrasında sağlıklı beslenebilmek için kısa vadede; hijyenik ve besleyici sıcak yemek temini için yemekhaneler ve dağıtım ağları kurulmalı, uzun vadede ise; yeterli erzak, bitkisel ve hayvansal gıdalar, meyve ve sebzeler temin edilerek yemek pişirme ve kendi rutinlerine dönme imkanı sağlanmalıdır. Bu arada yeteri kadar sağlıklı ve temiz içme suyu temini ilk andan itibaren hayati önem arz etmektedir. Deprem sonrasında salgın hastalıkları önlemenin önemli bir yolu da tüketilen gıdaların ve içilen suların hijyenini, temizliğini sağlamaktır.
Uzun vadede, yeteri kadar et, tavuk, balık, yumurta, süt, yoğurt, peynir, tahıllar, bakliyat, taze meyve ve sebze tüketilmemesi durumunda depremzedelerin sadece kalori alımını sağlayacak ama vitamin, mineral eksikliği, sıvı elektrolit bozukluğu, sindirim sistemi hastalıkları ve benzeri ciddi sağlık sorunları karşımıza çıkabilecektir.
Özellikle su, süt, sade soda ve probiyotik olarak ayran, yoğurt tüketimi sağlığın korunması için çok önemlidir. Günlük en az 400 gram taze meyve ve sebzelerin çeşitliliğe dikkat ederek tüketilmesi de hastalıklara karşı koruyucu olacaktır. Et, tavuk, yumurta gibi hayvansal proteinlerin ihmal edilmemesi protein kalitesi ve vücut sağlığı için çok önemlidir. Meyve, sebzeler; soğan, sarımsak, pırasa, patates, yer elması, enginar gibi kök sebzeler ve yulaf, çavdar, buğday gibi tam tahıllar ve lifli gıdalar prebiyotik etkili olmaktadır. Bu etki sayesinde probiyotik olan; yoğurt, ayran, kefir, turşu, fermente süt, tereyağı, keçi sütü, boza, şalgam gibi mayalanmış gıdaların bağışıklığı güçlendirmesi kolaylaşmaktadır. Çok az bilinen ve özel durumlarda çok faydalı olabilen sinbiyotik gıdalar ise; prebiyotik ve probiyotikleri uygun kombinasyonlarda içeren hazır karışımlardır. Bu ürünler bağışıklığın güçlenmesi ve sağlığın korunması için çok faydalı olabilirler. Depremzedelerin imkan dahilinde, prebiyotik, probiyotik ve sinbiyotik olarak yukarıda açıkladığımız gıdalara ulaşımlarının sağlanması gerekmektedir.
Bebek, çocuk, gebe, yaşlı ve kronik hasta olan bireylerin durumlarına uygun beslenebilmeleri için ilgili uzmanlar tarafından onlara destek olunmalıdır. Durumlarına özgü olarak faydalı olabilecek gıdalara ulaşımları sağlanmalıdır. Depremzedelere verilecek sağlık hizmetleri arasında, durumlarına uygun beslenmeye dair danışmanlık ve tavsiyelere ulaşımları önemli bir yer tutmaktadır.
Bu konuda yazmaya devam edeceğim. Afet kılavuzlarından ve temel beslenme kitaplarından konuyla ilgili güncel bazı önemli bilgileri aktarmaya çalıştım. Depremzedelerin sağlığı için beslenmelerine dikkat edilmeli ve bu hususta mutlaka bilinçli gıda temini yapılmalıdır.